BAŞKALAŞIM

BAŞKALAŞIM
Bazı canlı türlerinde yumurtanın gelişmesi ile dünyaya gelen yavru, ana canlıya benzemez. Oluşan bu yavru, pek çok değişiklik geçirerek gelişimini sürdürür. Yavru, ancak bu değişimler sonucunda ana canlıya benzer hale gelir. Canlıların gelişim dönemlerinde meydana gelen bu yapısal değişimlere başkalaşım denir.
Kurbağalar, kelebekler, ipek böcekleri, arılar vb. canlı gruplarında başkalaşım olayı görülür. Kurbağaların başkalaşım olayı verildiği gibidir.

Resimde de görüldüğü gibi başkalaşımın ilk aşaması, döllenmiş yumurta olan zigotun gelişerek larvayı oluşturmasıdır. Larva balığa benzemektedir. Larva belli bir süre içerisinde gelişerek iribaş adı verilen canlıyı oluşturur. İribaştan yavru kurbağa oluşma sürecinde ön ve arka ayaklar gelişir, kuyruğu ise kaybolur . . Yavru kurbağa daha sonraki dönemlerde gelişerek ergin kurbağayı oluşturur.

Kelebek ve ipekböceğinde görülen
başkalaşım olayı birbirine benzer. Resimde görüldüğü gibi ergin kelebek, bitkilerin t) yaprakları üzerine döllenmiş yumurtalarını 8. bırakır. Döllenmiş yumurtaların gelişmesi ile & tırtıl (larva) oluşur. Tırtıl yaprak yiyerek beslenir ve salgıladığı salgıyla pupayı oluşturur. Tırtıl, pupa içerisinde gelişimini tamamlayarak kelebek haline dönüşür ve ergin kelebek pupadan çıkar.



Ergin ipek böceğ i kelebeği
Tırtıl (Larva)





Larva (Iırtıl)
Erken pupa



Ksi ebek yumurtası
Geç pupa

Ergin kelebek
Kelebekteki başkalaşım olayı Koza

HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME ve GELİŞME

HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME ve GELİŞME

Canlılar doğar, beslenir, büyür, çoğalır ve ölürler. Canlıların böyle bir yaşam döngüsü (hayat döngüsü) vard ır.
İnsanlarda anneden gelen yumurta hücresinin babadan gelen sperm hücresi ile döllenmesi sonucu embriyo oluşur. Anne karnında gelişen embriyodan yeni bir t) bebek dünyaya gelir. Bu bebek sırasıyla bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve 8. yaşlılık gelişim evrelerinden geçer. Hayvanlardaki yaşam döngüsü de buna benzer & şekildedir.
Hayvanlar doğumdan ölüme kadar belli aşamalardan geçerler. Birbirini takip eden bu gelişim dönemleri hayvanların hayat döngüsünü oluşturur. Hayvanların üreme şekilleri, beslenme biçimleri birbirlerinden farklı olduğu için hayat döngüleri de farklıdır. Bütün hayvanların üreme şekilleri aynı değildir. Suda yaşayan bir canlı ile karada yaşayan bir hayvanın üreme şekilleri birbirlerinden farklıdır.
Omurgalı hayvan sınıfında doğurarak üreme ve yumurta ile üreme olmak üzere iki çeşit üreme görülür. Memeli hayvanlar doğurarak ürerken;
kuşlar, sürüngenler, balıklar ve kurbağalar yumurta ile ürerler.


Omurgalı hayvan sınıfları farklı ortamlarda yaşadıkları için; büyüme, gelişme ve üremeleri birbirlerinden farklılıklar gösterir.




Çevremizdeki pek çok canlının yavruları doğduktan sonra bir süre beslenme ihtiyaçlarını annelerinin yardımıyla karşılarlar. Köpek, inek, koyun gibi hayvanlar; yavrularını doğurarak çoğalırlar ve sütleri ile beslerler. Bu hayvanların yavruları gelişimlerini anne vücudu içinde özel bir bölümde tamamlar ve doğar. Doğduktan sonra yavrular beslenmelerini anneden emdikleri süt ile karşılarlar.
Balıklar ve kuşlar ise yumurta ile çoğalırlar. Fakat kuşlar balıklardan farklı olarak yavruları büyüyüp olgunlaşıncaya kadar onlara bakarlar. Dişi kuşun vücudundaki yumurtlar erkek kuş tarafından döllenir. Döllenen yumurtalar dişinin vücudundan sert kabuklu bir şekilde dışarıya atılır. Yavru gelişimini yumurta içinde tamamlayarak bir canlıya dönüşür. Yavru kuşlar yumurtadan çıktıktan sonra tek başlarına beslenemez, anneleri tarafından bir süre beslenir ve bakımıarı yapılır.



Döllenme olayı suda gerçekleşen canlılarda çok sayıda yumurta oluşturulur. Çünkü yumurtaların sadece bir kısmı döllenebilir. Yumurtaların çoğu; diğer balıklar tarafından yenilme, olumsuz çevre şartları, su kirliliği, akıntı, sıcaklık değişimi gibi etkenlerden dolayı yok olur.

Hayvanlar genelolarak balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler olarak sınıflandırılır. Bunlardan bazıları yumurta ile çoğalırken bazıları da doğurarak çoğalır. Yine bazıları yavrularına bakarken, onları koruyup beslerken bazıları da yavrularına bakmazlar.

Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal - Duygusal Değişiklikler

Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal - Duygusal Değişiklikler:
1- Aynı gün içinde (sevinç, üzüntü, korku gibi) duygularının sürekli değişmesi 2- Sebepsiz can sıkıntısı hissetme
3- Aşırı öfkelenme
4- Hayal kurma
5- Cinsel konulara merak duyma 6- Utangaçlık
d) Ergenlik Döneminde Görülen Toplumsal - Sosyal Değişiklikler:
8. 1- Toplumdaki rolünü belirleme isteği
& 2- Hayatı ve çevreyi sorgulama
3- Kendi başına hareket etme isteği 4- Yalnız kalma isteği
5- Bulunduğu ortamda dikkat çekme isteği 6- Arkadaş grubuna katılma isteği
7 - İletişim kurmada güçlük çekme
2- Ergenlik Döneminin Sağlıklı Geçirilmesi İçin Yapılması Gerekenler:
Ergenlik döneminde görülen bedensel, zihinsel, ruhsal - duygusal, toplumsal sosyal, değişikliklerden dolayı sorun yaşamamak için çevredeki insanlarla iletişim kurmak gerekir. Ergenlik döneminde yalnız kalma, arkadaş grubuna katılma, başkalarından farklı olma gibi duygular nedeniyle başkalarının fikirlerine daha fazla önem verilir. Bu da yanlış arkadaşlıklar kurulmasına ve alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklar kazanılmasına yol açar. Bu zararlı alışkanlıklar da büyüme ve gelişmeyi olumsuz yönde etkiler.

Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler

Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler:
Kız ve Erkeklerde Görülen Ortak Değişiklikler:
1- Boy uzaması 5- Sivilce çıkması
2- Kilo artışı 6- Ter ve yağ salgısının artması
3 - Vücutta kıllanma 7 - Kasların gel işmesi
4- Deride yağlanma 8- Gırtlak gelişimi.


Kızıarda Görülen Değişiklikler:
1- Dişi üreme organlarının olgunlaşması 2- Yumurta hücrelerinin olgunlaşması 3- İlk adet kanaması
4- Göğüslerin belirginleşmesi 5- Sesin olgunlaşması
Erkeklerde Görülen Değişiklikler:
1- Erkek üreme organlarının olgunlaşması ve büyümesi
2- Sperm oluşumu
3- Sakal ve bıyık çıkması 4- Derinin kalınlaşması 5- Sesin kalınlaşması
b) Ergenlik Döneminde Görülen Zihinsel Değişiklikler: 1- Soyut kavramları algılama yeteneğinin artması 2- Kararsızlık
3- Bir konu üzerinde dikkatini uzun süre toplayamama 4- Daha hızlı okuyup anlama

İNSANDA GELİŞİM DÖNEMLERİ

İNSANDA GELİşİM DÖNEMLERİ:
Büyüme, olgunlaşma ve öğrenme insanların gelişmesinin ana etkenleridir.
Yeni doğan bebekte vücut hücrelerinin bölünmeye devam etmesiyle boy ve kütlenin artmasına büyüme denir.
Büyüme olayına paralelolarak vücudumuzdaki yapı ve organların belli görevleri yapabilecek duruma gelmesine olgunlaşma denir.
Bir davranışın nasıl yapılacağının kavranmasına ise öğrenme adı verilir.
Büyüme, olgunlaşma ve öğrenme insanların gelişmelerini sağlar.
İnsanlarda belirli özellikler incelendiğinde büyüme ve gelişme, beş farklı döneme ayrılır. Bunlar; bebeklik dönemi, çocukluk dönemi, ergenlik dönemi, yetişkinlik dönemi ve yaşlılık dönemidir.

1-) Bebeklik Dönemi:
0- 12 ayları arasındaki dönemdir. Bu dönemde;
· Anne karnından çıktıktan sonra dış ortama uyum sağlamaya çalışırlar.
· Hastalıklara ve çevresel faktörlere karşı savunmasızdırlar.
· Baslarını dik tutamazlar, emme, tutma, yakalama hareketi yaparlar.
· Her türlü ihtiyaçları için anneye bağımlıdırlar.
· Dişleri çıkar.
2 -) Çocukluk Dönemi:
1 - 11 yaşları arasındaki dönemdir. Bu dönemde; 00
8. • 1 - 3 yaş arasında yürüme, konuşma gibi yetenekleri kazanırlar. Once & tutunarak sonra da desteksiz yürümeye başlarıar. Basit kelimelerle (baba, mama,
anne) konuşmaya başlarıar, sonra bu kelimelerle cümle kurarlar.
• Anneye bağımlılıktan kurtulurlar.
• Kendi kendine giyinir, yemek yer, yaşıtlarıyla oynar ve vücut temizliğini yaparlar.
• Okula başlarıar. Okuma, yazma, matematik işlemleri gibi temelokul
becerilerini kazanırlar.
· Kişilik gelişimi başlar.
· Görev bilincini ve hayal ile gerçeği ayırt etmeyi öğrenir.
· Arkadaşları ve büyükleriyle iletişim kurabilirler.
· Kendisine verilen görev ve sorumlulukları yerine getirirler.
3 -) Ergenlik Dönemi:
12 - 21 yaşları arasındaki dönemdir. Bu dönemde;
• Duygusallık ön plana çıkar. Aşk, sevgi, sadakat, hayatın anlamı gibi konular ilgilerini çeker.

• Anne ve babalarla çatışırıar, kendilerini anlamadıklarını düşünür ve onlara
değer vermezler.
· Kendilerine değer verilmesini isterler.
· Biyolojik yönden olgunlaşırlar.
· Bedensel ve ruhsal değişmeler yaşarlar.
· Soyut kavramları daha rahat algılarlar.
· Toplumdaki yerlerini ve rollerini belirlemeye çalışırlar.
4-) Yetişkinlik Dönemi:
21 - 65 yaşları arasındaki dönemdir. Bu dönemde;
· Hayatın dönüm noktası olan iş, eş seçimini yaparlar.
· Sorumlulukları artar, kendisini ve başkalarını düşünürler.
· Toplumsal sorunlarda rol almak isterler.
· Fiziksel gelişimlerini tamamlar ve olgunlaşırlar.
13.
5-) Yaslılık Dönemi:
. 65 yaşın üstündeki dönemdir. Bu dönemde;
· Bedensel ve zihinsel luk başlar.
· Hareket etme zorlaşır.
· Zihinsel faaliyetler zorlaşır.
· Çabuk yorulup kolay unuturlar.
· Duyu organları eskisi kadar iyi çalışamaz.

Aile Planlaması

Aile Planlaması:
Anne ve çocuk sağlığı için çiftlerin, ekonomik durumlarına uygun olarak belirli aralıklarla çocuk sahibi olmalarına aile planlaması denir. Aile planlaması sayesinde;
• Anne kansızlık, kadın hastalıkları ve beslenme bozuklukları gibi
rahatsızlıklardan korunur.
· Annenin ruhsal sorunları azalır.
· Ailevi huzursuzluk azalır.
· Bebek ölümleri azalır.
· Bedensel ve ruhsal yönden daha sağlıklı bebekler dünyaya getirilir.

Hamilelik Döneminde Anne Adayının Dikkat Etmesi Gereken Faktörler

Hamilelik Döneminde Anne Adayının Dikkat Etmesi Gereken Faktörler:
Sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelmesi için hamilelik döneminde anne adayının sağlıklı olması gerekir. Embriyonun çok hızlı şekilde geliştiği dönem, hamileliğin ilk üç aylık dönemidir. Hamilelik döneminde embriyonun sağlıklı gelişebilmesi için;
1- Hamilelik döneminde anne alkol, sigara ve uyuşturucu kullanmamalıdır ve . sigara içilen ortamlarda bulunmamalıdır.
2- Hamilelik döneminde doktor kontrolü dışında ilaç kullanılmamalıdır.
3- Hamilelik döneminde röntgen çektirmemeli ve radyasyonun yoğun olduğu yerlerde bulunulmamalıdır.
4- Anne adayı yeterli, dengeli düzenli beslenmelidir.
5- Anne adayı temizliğine çok dikkat etmelidir.
Hamileliğin ilk üç ayı embriyonun en hızlı düzeyde gelişim gösterdiği dönemdir. Bu yüzden, ilk üç ayda olumsuz etkenlerle karşılaşan embriyonun gelişmesiyle, zihinsel veya bedensel sorunlu bebeklerin oluşma ihtimali artar.

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME ve GELİŞME

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME ve GELİşME
Bir canlının nesiini (türünü) devam ettirebilmek için kendine benzer yeni bir canlı (bireyler) oluşturmasına üreme veya çoğalma denir. Üreme olayı;
· Bütün canlılarda görülür ve canlılar için ortak özelliktir.

Canlıların nesiinin (türünün) devam etmesini sağlar. (Yaşamını sürdürmesi için gerekli değildir)
Canlıların sahip olduğu kalıtsal özelliklerin yavrulara aktarılmasını sağlar.

1. ÜREME HÜCRELERİ:
İnsanlarda üreme olayında görevalan özel hücrelere üreme hücreleri denir.

Erkek bireylerin üreme hücresi sperm, dişi bireylerin üreme hücresi yumurta olarak adlandırılır. Üreme hücreleri erkek ve dişi bireylerin üreme organlarında oluşturulurlar. Üreme hücreleri, anne ve babaya ait kalıtsal maddeleri yeni oluşacak yavru bireye aktaran yapılardır.


Erkek üreme sisteminde bulunan organlar ve bu organların görevleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

ERKEK ÜREME ORGANLARI
Organın Adı
Görevleri
TESTİsLER
Spermin üretildiği organlardır
SPERM KANALI
Spermleri testisten eşey organına doğru taşır
EŞEY ORGANI
Spermlerin ve idrarın vücuttan dışarı atılmasını
(Penis)
sağlar
SALGI BEZLERİ
Spermlerin dışarı atılmasını kolaylaştıran kaygan
sıvıyı salgılar
Bir erkek bireyde iki tane testis bulunur. Testislerde çok sayıda sperm üretilir. Salgı bezlerinin ürettiği salgı kaygan bir yapıda olduğu için, spermlerin vücut dışına atılmasını kolaylaştırır.


Canlılarda üremenin sağlanabilmesi için; hem erkek hem de dişi üreme sistemi birlikte görev yapmalıdır.



3. DÖLLENME OLAYI:
Dişi bireyin yumurtalığında genellikle Döl yatağı her ay bir tane yumurta oluşturulur ve yumurta buradan yumurta kanal ına geçer. Erkek eşey organından dişi üreme sistemine milyonlarca sperm aktarılır. Dişi üreme sistemine aktarılan spermler, kuyrukları sayesinde hareket ederek döl yolundan döl yatağına, buradan da yumurta kanal ına doğru ilerler. Spermlerin büyük bir kısmı hareket ettikleri bu yolda ölürler ve sadece 500 tanesi yumurtaya kadar ulaşır. Yumurtaya ilk ulaşan sperm yumurtayı döller.
Spermler
12.
Yumurta

Yumurta kanandaki döllenme olayı Döllenme olayı sadece bir sperm tarafından gerçekleştirilir. Yumurtaya ilk olarak ulaşan sperm hücresi yumurtaya temas eder. Bu
Zıgot oluşur. sperm hücresinin baş kısmı yumurtaya girer, fakat kuyruk kısmı yumurtaya giremez, yumurtaya giren spermin baş kısmındaki sperm çekirdeği ile yumurta çekirdeği kaynaşarak birleşir. Böylece döllenme olayı gerçekleşmiş olur. Döllenme sonucu oluşan yeni hücreye t) zigot adı verilir.



Sperm yumurtaya Spermin baş kısmı ulaşır. yumurtaya girer. insanlarda görülen döllenme olayı

Döllenme olayı:
SPERM + YUMURTA >>> ZİGOT (döllenmiş yumurta)

4. EMBRİYO, FETÜS ve BEBEGİN GELİşİMİ:
Döllenme olayı ile yumurta kanalına ulaşan zigot, yavaş yavaş döl yatağına doğru ilerler. Döl yatağı zigotun yerleşmesi ve gelişmesi için uygun bir organdır. Yumurta kanalından döl yatağına
ulaşan zigot buraya yerleşir. Döl yatağına yerleşen zigot burada gelişerek yavru bireyi oluşturacaktır.
Zigot döl yatağında art arda hızla bölünerek hücre sayısını artıracaktır.

Oluşan hücreler birbirlerinden ayrılmayıp bir arada bulunurlar. Dıştan incelendiğinde dut şeklinde görülen bu hücre topluluğuna embriyo (canlı taslağı) adı verilir.


Döllenme
Zigot
Embriyo
Gelişmiş embriyo
Bebek

Embriyo döl yatağının iç dokusuna yerleşir ve gelişimini sürdürür. Döl yatağının iç dokusu, embriyonun yerleşerek beslenip gelişebilmesi için kalınlaşır ve kan damarlarınca zenginleşir. Embriyo hamilelik süresince ihtiyaç duyduğu tüm maddeleri annenin kanından sağlar. Aynı şekilde embriyonun oluşturduğu atık maddeler de annenin kanına verilir.
Embriyoya ilk iki aydan sonra fetüs adı verilir. Fetüs döl yatağında gelişimini sürdürerek bebeği oluşturur.

BİTKİ ve HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR

BİTKİ ve HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR



Bakteri, amip, terliksi hayvan ve öglena tek hücreli canlılara; bitki, hayvan ve insanlar çok hücreli canlılara örnektir. Çok hücreli canlılar . çok sayıda hücrenin bir araya gelmesiyle uşmuştur. Bu yüzden çok hücreli canlılar, tek hücreli canlılara kıyasla daha büyük vücutlara sahiptir.
Tek hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetlerin hepsi bir tek hücre içerisinde gerçekleştirilir. Çok hücreli canlılarda ise yaşamsal faaliyetler tek bir hücrenin t) içinde değil hücre toplulukları tarafından gerçekleştirilir.

8. Çok hücreli canlıları oluşturan hücrelerin hepsi aynı yapıda ve görevde & değildirler. Canlı vücudunu oluşturan hücreler görevlerine göre farklı özellikler

kazanmışlardır. Canlı vücudunu oluşturan hücrelerden bazıları birleşerek üreme görevini, bazıları birleşerek destek ve hareket görevini, bazıları birleşerek besinleri veya çeşitli gazları (oksijen ve karbondioksit) tasıma görevini, bazıları da birleşerek koruma görevini yerine getirirler.
Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri aynı olan hücrelerin oluşturduğu hücre topluluklarına doku denir. Çok hücreli canlılarda dokuların oluşmasıyla dokular arasında işbölümü ortaya çıkmıştır. İnsan vücudunda kan, kas, kemik, sinir, yağ, destek, salgı, epitel doku gibi çeşitli dokular bulunur. Her dokuyu oluşturan hücrelerin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi o dokuya özgüdür. Bir dokunun hücresi ile başka bir dokunun hücresinin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi farklıdır.
Çok hücreli canlılarda aynı yapı ve görevdeki hücreler birleşerek DOKULARI, dokular birleşerek ORGANLARI, organlar birleşerek SİSTEMLERİ, sistemler de birleşerek ORGANİZMAYI (CANLI VÜCUDUNU) oluştururlar.
__ C_illi1_'-11_13_f __








İnsanda, kas hücreleri birleşerek kas dokusunu, kas dokusu birleşerek vücudun değişik yerlerindeki kasları, vücuttaki bütün kaslar da birleşerek kas sistemini oluştururlar.
İnsanda, kemik hücreleri birleşerek kemik dokusunu, kemik dokusu birleşerek vücudun değişik yerlerindeki kemikleri, vücuttaki bütün kemikler de birleşerek iskelet sistemini oluştururlar.
İnsan vücudunda bu şekilde oluşan kas, solunum, dolaşım, boşaitım, sindirim, sınır, üreme gibi sistemler de birleşerek canlı vücudunu oluştururlar.
11.

Canlılarda büyüme,üreme,gelişme

CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME ve GELİşME
Bütün canlılarda bazı özellikler ortak olarak bulunur. Bunlar;
- hücrelerden oluşma - beslenme
- büyüme ve gel işme - hareket etme
- solunum yapma - boşaitım yapma
- çoğalma (üreme) - irkilme (tepki verme)
A. HÜCRE
Bütün canlı varlıkların en küçük yapı ve görev birimi hücredir. Yani bütün canlıların vücutları hücrelerden oluşmuştur ve canlı vücudunda gerçekleşen tüm yaşamsalolaylar (solunum, boşaitım vb.) hücrelerin içinde gerçekleşmektedir.

Bir canlıyı oluşturan en küçük yapı birimine hücre adı verilir. Hücre; bir canlının canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.



- Antonie Van Leeuwenhoek (Lövenhuk) kendi yaptığı mikroskopla, 17. yüzyılda mikroskobik canlıların varlığını ispatlamıştır.
- Hücre ilk defa 1665 yılında Robert Hook tarafından bulunmuştur. Hook, şişe mantarlarını mikroskopta incelerken gördüğü boşluklara hücre adını vermiştir.
Hücre dıştan içe doğru;
1. Hücre zarı,
2. Sitoplazma
3. Çekirdek
olmak üzere üç kısımdan oluşur.




1. HÜCRE ZARI:
Bütün bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan, hücreyi dış ortamdan ayıran ve hücreye şekil veren yapıya hücre zarı denir.
Hücre Zarının Özellikleri


Canlıdır
Hücreyi dış ortamdan ayırır
Seçici geçirgendir
Hücreyi dış etkilere karşı korur
Esnektir
Hücreye madde giriş çıkışını sağlar
Saydamdır (ıŞığı geçirir)
Hücreye şekil verir


Hücre Zarının Görevleri
Protein, yağ ve karbonhidrat içerir
Hücreyi dağıımaktan korur
Akışkandır
Hücrelerin
birbirlerini
tanımasını
Madde alış-verişi için porlar bulunur
sağlar






CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE 6ELİşME
Bitki hücrelerinde hücre zarının dışında hücre duvarı adı verilen bir yapı bulunmaktadır. Bitki hücrelerinin köşeli yapıda olmasının sebebi hücre duvarıdır.

Hücre duvarı
M itokondri Kloroplast
Hücre Duvarının Özellikleri:
- Sadece bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
- Hücre zarının dışında bulunur.
- Kalın, sert ve dayanıklıdır.
- Tam geçirgendir.
- Cansızıdır
- Hücreye desteklik ve şekil verir.
Bitki hücresinde hücre duvarının konumu

2. SİTOPLAZMA:

Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran kısımdır. Sitoplazmada büyük oranda su bulunur, bu yüzden akıcı özellik gösterir.
Sitoplazma içinde hücredeki yaşamsalolayları gerçekleştiren yapılar bulunur.
. Bu yapılara organel adı verilir.

Sitoplazmanın Özellikleri: - Canlıdır
- Akışkandır
- Yarı saydamdır
- Renksizdir
- Hücre zarından geçemez
Organeller

Sitoplazma içerisinde bulunan çok küçük yapılardır. Organeller temel hayatsal olayların (solunum, sindirim, boşaitım vb.) gerçekleştirildiği yapılardır .




CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE 6ELİşME

a. Mitokondri:
- Hücre için gerekli enerjiyi üretir.
- Üretilen enerji ile hücre hareket eder, büyür ve çoğalır.
- Hem bitki hem de hayvan hücrelerinde bulunur.
- Bir hücrede mitokondri sayısı ne kadar fazla ise o kadar çok
enerji üretilir.
- Vücudumuzda enerji ihtiyacı fazla olan sinir, kas ve karaciğer hücrelerimizde mitokondri sayısı fazladır.

b. Kloroplast:
- Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
- Yeşil renkli bir madde taşır. (klorofil)
- Bitkinin yeşil renkli olan kısımlarında bulunur (yaprak, gövde
vb.), kökte bulunmaz.
- Fotosentez ile besin üretir.



Bitki hücreleri kloroplast bulundurduğundan kendi besinlerini kendileri üretir. Hayvan hücrelerinde kloroplast olmadığı için kendi besinlerini üretemezler .

. c. Koful:
- İçi sıvı dolu bir yapıdadır.
- Hücre ile çevresi arasında su alış verişini sağlar.
- Su, besin ve atık maddeleri depolar.
- Hücrede boşaltımda ve depolamada görevlidir.
- Hayvan hücrelerinde kofullar küçük ve çok sayıdadır.
- Bitki hücrelerinde kofullar büyük ve az sayıdadır.
d. Endoplazmik Retikulum:
- Hücre zarı ile çekirdek arasında uzanan kanalcıklardır.
- Hücre içerisini bir ağ gibi sarmıştır.
- Hücre içerisinde madde taşınmasını sağlar, yani madde iletiminden
sorumludur.
e. Golgi Aygıtı (Golgi Cisimciği):
- Hücre içerisinde salgı maddelerinin üretilmesini ve salgıların kesecikler şeklinde paketlenmesini sağlar.
- Ter, gözyaşı, tükürük, süt vb. salgıları üretir.
- Salgı üreten yapılarda (tükürük bezi, ter bezi, gözyaşı bezi vb.) bulunan
hücrelerin golgi aygıtı sayısı fazladır.
f. Ribozom:
- Çok küçük bir organeldir ve bütün hücrelerde bulunur.
- Görevi protein üretmektir. (protein sentezi)

g. Lizozom:
- İçerisinde sindirim yapan salgılar bulunur.
- Hücre içerisinde sindirim olaylarını gerçekleştiren organeldir.
h. Sentriyol (Sentrozom):
- Sadece hayvan hücrelerinde bulunur, bitki hücrelerinde bulunmaz.
- Hücrenin bölünmesinde görevlidir.
3. ÇEKİRDEK:
Kalıtım maddesi

- Çekirdek hücrenin yönetim ve kontrol merkezidir.
- Hücredeki yaşamsalolayların düzenlenmesini sağlar.
- Sitoplazmadaki organellerin işbirliği ve uyum
içerisinde çalışmasını sağlar.
- Çekirdeğin içinde canlıların göz rengi, saç rengi, boy uzunluğu gibi özelliklerini taşıyan kalıtım maddesi bulunur.
Çekirdek
Çekirdeğin yapısı


7.
Çekirdek, sitoplazmadan çift katlı çekirdek zarı ile ayrılmıştır. Bazı hücrelerde birden fazla çekirdek varken bazı hücrelerde ise hiç yoktur.
Çekirdeği bulunan hücrelere gelişmiş hücre (bitki, hayvan, insan hücreleri),
çekirdeği bulunmayan hücrelere ilkel hücre (bakteri) adı verilir.
Canlılar hücrelerinde çekirdek bulundurup bulundurmamalarına göre
iki grupta incelenir
Hücrelerinde çekirdek bulunmayanlar
Hücrelerinde çekirdek bulunanlar
(ilkel hücreler)
(gelişmiş hücreler)
Kalıtım maddeleri sitoplazmada serbest
Kalıtım maddesi çekirdek içerisinde
halde dağınık olarak bulunur.
bulunur.
Ribozom dışında başka organelleri yoktur. Ribozom ve diğer organeller bulunur Tek hücreden oluşan mikroskobik Amip, öglena gibi tek hücreli mikroskobik canlılar(bakteriler) örnek verilebilir canlılar; insan, bitki, hayvan gibi çok hücreliler örnek olarak verilebilir.